Ικανοποιητική η εντομολογική επιτήρηση, αλλά μετ’ εμποδίων η επιδημιολογική στα νοσοκομεία – Τι λένε οι ειδικοί – Ποιες περιοχές βρίσκονται στο «κόκκινο» για τον ιό του Δυτικού Νείλου Ανενόχλητα  «επιτίθενται» εφέτος τα κουνούπια στον πληθυσμό ανά την επικράτεια.

Οι κωνωποκτονίες, ένα από τα ισχυρά όπλα κατά του «φτερωτού» καλοκαιρινού εχθρού, άρχισαν στις επίμαχες  περιοχές μόλις την περασμένη εβδομάδα και τα αποτελέσματά τους θεωρούνται αβέβαια.
Την έκβασή τους πλέον δυσχεραίνει και το γεγονός ότι οι πληθυσμοί των κουνουπιών έχουν «θεριέψει», με τους ειδικούς να καταγράφουν τους περισσότερους και πιο εύρωστους πληθυσμούς κουνουπιών Culex που απαντώνται τα τελευταία τρία χρόνια αλλά και τα περισσότερα μολυσμένα με τον ιό του Δυτικού Νείλου κουνούπια.

Την ίδια στιγμή, μετ’ εμποδίων προχωρεί η επιδημιολογική επιτήρηση για τον ιό του Δυτικού Νείλου στα νοσοκομεία της χώρας, καθώς η συρρίκνωση των προϋπολογισμών «κόβει» μεταξύ άλλων και τις ειδικές μικροβιολογικές εξετάσεις για την πιστοποίηση του ιού.

Στην καρδιά του αστικού ιστού  τα μολυσμένα κουνούπια
Αυτό που  ανησυχεί όμως περισσότερο τους ειδικούς του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων  και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) που συντονίζουν την εντομολογική και την επιδημιολογική επιτήρηση του ιού του Δυτικού Νείλου είναι οι ισχυρότατες ενδείξεις ότι ο ιός έχει εγκατασταθεί πια για τα καλά στον αστικό ιστό, και δη στα πιο πυκνοκατοικημένα σημεία του.

«Το ότι ο ιός του Δυτικού Νείλου εντοπιζόταν σε περιοχές με αρδευτικά κανάλια, λιμνάζοντα ύδατα, όπως ορυζώνες, παραλίμνιες και παραποτάμιες περιοχές, ήταν γνωστό από τις επιδημίες του 2014 και του 2015 στη χώρα μας. Το νέο στοιχείο που έχουμε στη διάθεσή μας είναι ότι ο ιός κυκλοφορεί μέσω των κουνουπιών, των κοινών κουνουπιών, και όπου υπάρχουν πλημμελή δίκτυα αποχετεύσεων, ανοιχτές σχάρες, στάσιμα νερά σε γλάστρες, κήπους, βεράντες κοκ» λέει o αρμόδιος για την εντομολογική επιτήρηση του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Η καθυστέρηση των κωνωποκτονιών  αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο την  κίνηση, και συνεπώς τις… εφορμήσεις των κουνουπιών. Στελέχη του υπουργείου Υγείας υπογραμμίζουν πως η διαδικασία των ψεκασμών κατά των κουνουπιών θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει από τα μέσα Μαρτίου και να έχει ολοκληρωθεί ως τα τέλη Απριλίου προκειμένου να εξοντωθούν οι προνύμφες. Ωστόσο η διαδικασία ξεκίνησε μόλις στα τέλη Μαΐου λόγω έλλειψης κονδυλίων στους δήμους αλλά και λόγω της γραφειοκρατίας στο σκέλος των σχετικών διαγωνισμών.

Η περυσινή επιδημία του ιού του Δυτικού Νείλου
Πίσω από κάθε μολυσμένο με ιό του Δυτικού Νείλου άτομο «κρύβονται» τουλάχιστον 150 περιστατικά μόλυνσης με τον ιό χωρίς συμπτώματα και νόσο. Σύμφωνα με αυτήν την επιστημονική αρχή, ο απολογισμός της περυσινής χρονιάς ήταν περισσότεροι από 15.000 μολυσμένοι άνθρωποι. Συνολικά διαγνώστηκαν 191 κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου και καταγράφηκαν 28 θάνατοι. Από τα 191 κρούσματα, τα 209 εμφάνισαν εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα ή άλλα συμπτώματα του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η οξεία χαλαρή παράλυση.

Οι «κόκκινες» περιοχές του χάρτη
Το 2015 εμφανίστηκαν κρούσματα στην Περιφέρεια Αττικής, στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Πέλλας, Ημαθίας, Καβάλας, Αιτωλοακαρνανίας και Εύβοιας, όπου είχαν καταγραφεί κρούσματα και τα προηγούμενα έτη. Νέες «εμφανίσεις» έκανε πέρυσι ο ιός του Δυτικού Νείλου στις περιοχές Ξάνθης, Δράμας, Αχαΐας, Λευκάδας, Κέρκυρας, Σάμου και Άρτας.

Οι ειδικοί του ΚΕΕΛΠΝΟ εκτιμούν ότι οι προαναφερθείσες περιοχές βρίσκονται στο… κόκκινο από πλευράς  επικινδυνότητας μόλυνσης των κατοίκων τους με τον ιό του Δυτικού Νείλου, χωρίς ωστόσο να αποκλείουν την επιθετική εμφάνιση του ιού και σε νέες περιοχές, χωρίς «ιστορικό» μόλυνσης.

Δύσκολο αυτό το καλοκαίρι: Με σημαντικές καθυστερήσεις ξεκίνησαν οι διαδικασίες για τις κουνουποκτονίες στη χώρα με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες των περιφερειών και των δήμων να έχουν ξεκινήσει την τελευταία στιγμή αγώνα δρόμου, για να προλάβουν να αντιμετωπίσουν τη μαζική επιδρομή των κουνουπιών.
Η διαδικασία των ψεκασμών -σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας- έπρεπε να είχε ξεκινήσει από τα μέσα Μαρτίου και να είχε ολοκληρωθεί στο τέλος Απριλίου, προκειμένου να εξοντωθούν οι προνύμφες. Ωστόσο, η διαδικασία των κουνουποκτονιών ξεκινάει μόλις τώρα, ενώ ήδη τα κουνούπια... επιτελούν το έργο τους νωρίτερα από άλλες χρονιές, καθώς ο χειμώνας ήταν ήπιος και η ζέστη ήρθε νωρίτερα.

Βασική αιτία της καθυστέρησης αποτελεί το γεγονός ότι οι δήμοι δεν έχουν κονδύλια και οι περιφέρειες δεν πρόλαβαν λόγω γραφειοκρατίας να ολοκληρώσουν τους σχετικούς διαγωνισμούς ώστε να αναδειχθεί ο μειοδότης που θα αναλάβει εγκαίρως το έργο των μυοκτονιών-ψεκασμών.

Η Περιφέρεια Αττικής χρηματοδοτεί από δικούς της πόρους, διαθέτοντας 700.000 ευρώ για το πρόγραμμα των ψεκασμών σε μεγάλες εκτάσεις που είναι της αρμοδιότητάς της, όπως δάση και ρέματα.
Οι δήμοι, από την πλευρά τους, είναι επιφορτισμένοι με μικρές παρεμβάσεις, όπως ψεκασμούς σε φρεάτια, μικρά ρέματα και πάρκα. Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που έχουν ολοκληρώσει το σχετικό έργο μέχρι στιγμής.

Σύμφωνα με την αντιπεριφερειάρχη Αττικής Λ. Βασιλάκου, ολοκληρώθηκαν με καθυστέρηση οι διαγωνισμοί και τις προσεχείς ημέρες αναμένεται η ανακήρυξη όλων των μειοδοτών που θα προχωρήσουν στους ψεκασμούς. «Η διαδικασία με τους διαγωνισμούς έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί στο τέλος Μαρτίου, ωστόσο η γραφειοκρατία προκάλεσε εμπλοκή κυρίως στο ζήτημα που αφορούσε τους δήμους οι οποίοι δεν είχαν προϋπολογισμούς με αποτέλεσμα να καθυστερούν οι εγκρίσεις από το Ελεγκτικό Συνέδριο».
Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με την Περιφέρεια Αττικής, έχουν ξεκινήσει οι ψεκασμοί σε όλες τις περιοχές της Ανατολικής Αττικής (Αρτέμιδα, Ωρωπό, Αυλώνα, Ανάβυσσο, Σαρωνίδα, Γέρακα, Παλλήνη) και αναμένονται ανάλογες ενέργειες και στις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες.

Πρόληψη
Η προνυμφοκτονία θα πρέπει να ξεκινήσει κατόπιν συνεννόησης με τη διεύθυνση Υγειονομικού Ελέγχου και Περιβαλλοντικής Υγιεινής της Περιφέρειας, για να προληφθεί η πρώτη γενεά κουνουπιών, με επαναληπτικές προνυμφοκτονίες κάθε μήνα. Τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο θα απαιτηθούν περισσότερες προνυμφοκτονίες λόγω της υψηλής θερμοκρασίας και της αυξημένης φωτοπεριόδου. Η τελευταία προνυμφοκτονία θα γίνει τον Σεπτέμβριο, με δυνατότητα μίας ακόμα εφαρμογής -εφόσον απαιτηθεί- τον Οκτώβριο.

Στον Δήμο Αθηναίων, πάντως, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο πρασίνου, οι ψεκασμοί στις εκτάσεις δικαιοδοσίας του έχουν ξεκινήσει από τον προηγούμενο μήνα κυρίως στις περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως π.χ. σημεία με στάσιμα νερά.
«Επειδή πέρυσι είχαμε καθυστερήσει αρκετά, φροντίσαμε φέτος να παρατείνουμε το πρόγραμμα ώστε να αρχίσουμε εγκαίρως τους ψεκασμούς», σημειώνει ο αντιδήμαρχος πρασίνου, προσθέτοντας πως ο δήμος ανέλαβε παράλληλα με την Περιφέρεια και το ρέμα του Ποδονίφτη, σημαντική εστία κουνουπιών που κάνει δύσκολη τη ζωή των Αθηναίων.

Ποιες είναι οι περιοχές υψηλού κινδύνου
Με βάση τον σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας, οι νομοί «υψηλού κινδύνου» είναι η Ηλεία, η Αχαΐα, η Αιτωλοακαρνανία, η Μεσσηνία, η Αργολίδα και ο Εβρος.
Περιοχές «υψηλού κινδύνου» είναι ο Ορχομενός, η Θήβα, η Χαλκίδα, ο Μαραθώνας, ο Σαρωνικός, το Μαρκόπουλο, η Αγιά Λάρισας και οι δήμοι Αβδήρων Ξάνθης, Ευρώτα Λακωνίας και Σοφάδων Καρδίτσας.

Η ελονοσία είναι ένα λοιμώδες νόσημα το οποίο οφείλεται στο παράσιτο της ελονοσίας. Ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι τσίμπημα από μολυσμένο κουνούπι του γένους των ανωφελών, το οποίο έχει προηγουμένως τσιμπήσει ένα μολυσμένο με ελονοσία άτομο.

Μικρότερα τα σμήνη, αλλά πιο επιθετικά
Τις... επιδρομές στη βόρεια Ελλάδα άρχισαν τα κουνούπια, ενώ η γραφειοκρατία δείχνει να τα θεριεύει και τα... αγριεύει.

Από την περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας έχουν εγκριθεί 2,6 εκατ. ευρώ για τους ψεκασμούς και ο σχετικός φάκελος βρίσκεται προς έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο, προκειμένου αυτοί να ξεκινήσουν άμεσα. «Αυτή την περίοδο δεν έχουμε μεγάλους πληθυσμούς, είναι για την ακρίβεια μικρότεροι από άλλες χρονιές, ενώ οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ατόμων εντοπίζονται σε μεγάλους υγροτόπους, στο Δέλτα του Αξιού, στις εκβολές του Χαβρία στην Ορμύλια Χαλκιδικής, στο Δέλτα του Νέστου και αλλού».

Στις υψηλές θερμοκρασίες αποδίδεται η έξαρση της όχλησης, καθώς τις τελευταίες μέρες έχουν εμφανιστεί κουνούπια σε ολόκληρη τη βόρεια Ελλάδα και μάλιστα με εξαιρετικά επιθετικές διαθέσεις. Ιδιαίτερα γύρω από τη Θεσσαλονίκη, στη δυτική πλευρά του νομού όπου υπάρχουν πάνω από 170.000 στρεμμ. με ορυζώνες η κατάσταση τείνει να γίνει αφόρητη.

«Ολο το πρόγραμμα των ψεκασμών πέρασε πλέον στις περιφέρειες, εμείς μπορούμε να κάνουμε μόνο μικρές παρεμβάσεις. Ελπίζουμε φέτος να είναι καλύτερη η κατάσταση, θα δούμε πώς θα κινηθούμε και εμείς μέσα στους οικισμούς», μας είπε ο δήμαρχος Χαλκηδόνας, ενός δήμου που «υποφέρει» από τα κουνούπια, ενώ από τον γειτονικό Δήμο Δέλτα (Αξιός, Χαλάστρα), επίσης στη δυτική Θεσσαλονίκη, μας ενημέρωσαν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών, σε χαντάκια, κανάλια και μέσα στις κοινότητες, από τις αρχές Μαΐου που τα έντομα είναι στο στάδιο της προνύμφης.

Αλλοι δήμοι αναζητούν τρόπους και μικρές χρηματοδοτήσεις για να κάνουν ψεκασμούς με δικά τους μέσα σε εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών, όπως έλη, φρεάτια αποχέτευσης, ρέματα, αποστραγγιστικά κανάλια, ενώ και οι πολίτες οφείλουν να έχουν καθαρές τέτοιες εστίες, καθώς και άλλες, όπως γλάστρες και σημεία όπου συγκεντρώνονται νερά.

Μέχρι το τέλος του μήνα θα αρχίσουν οι ψεκασμοί και στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου επίσης το πρόβλημα είναι οξύ, λόγω των υγροτόπων. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι προλαβαίνουν να εξολοθρεύσουν τους πληθυσμούς, αν ξεκινήσουν άμεσα τους ψεκασμούς στα πεδία. Σημειώνουν ακόμη ότι τα δύο σκευάσματα που χρησιμοποιούνται είναι εντελώς ακίνδυνα για τα ζώα, τα πτηνά, τα φυτά και φυσικά για τον άνθρωπο.

Αναφορικά με τον ιό του Δυτικού Νείλου, μέσα στον Ιούνιο θα ξεκινήσουν δειγματοληψίες του είδους culex pipiens, αλλά και αιμοληψίες από κοτόπουλα και περιστέρια, προκειμένου να διαπιστωθεί στα εξειδικευμένα εργαστήρια αν υπάρχουν μολυσμένα κουνούπια και πώς γίνεται η διασπορά του ιού, με βάση και τα συγκριτικά στοιχεία του 2014 και του 2015.