Λένε ότι είναι η ομορφότερη πόλη της Κρήτης και μία από τις ομορφότερες της Ελλάδας. Οτι μια ζωή δεν φτάνει για να τη γνωρίσεις πραγματικά. Οτι μόνο εδώ είναι τόσο εμφανής η ιστορική συνέχεια και η αρχιτεκτονική τόσο... ομιλούσα!

Λένε κι άλλα... Και λίγα λένε!  Eπτά η ώρα το πρωί ο ζεστός καφές είναι βάλσαμο, κι ας είναι «καραβίσιος». Τα πάντα γύρω είναι ροζ-πορτοκαλί, νοτισμένα κι οι πινακίδες νέον σβηστές. Τα πουλιά ξεμουδιάζουν τις φτερούγες τους διστακτικά μην αφήνοντας την ασφάλεια των μπαλκονιών, οι μαγαζάτορες στήνουν εμπριμέ τραπεζομάντιλα και πλαστικά λουλούδια, το ενετικό λιμάνι σε περιβάλλει σαν μεγάλη ζεστή αγκαλιά.

Οι πολύχρωμοι σοβάδες στεγνώνουν αφήνοντας μερικά κομμάτια να πέσουν τώρα που κανείς δεν τους κοιτά. Μετά, υπό το βλέμμα των δικαίως αχόρταγων τουριστών, θα πρέπει, μες στη γλυκιά παρακμή τους, να δείχνουν υπέροχα. Θα είναι υπέροχα.

Τα Χανιά ξυπνούν. Κι είναι τόσο όμορφα αγουροξυπνημένα. Πάντα είναι όμορφα, όλοι το ξέρουμε... Κάθε φορά και πιο όμορφα. Ο χρόνος και τα σημάδια που αφήνει είναι προς όφελός τους.
Tο ξέρεις. Το βλέπεις. Κάπου εδώ Μινωίτες, Γενουάτες, Βενετοί, Τούρκοι, Αιγύπτιοι, Γερμανοί διασταύρωσαν τα βήματα και τα ξίφη τους. Κάπου εδώ πειρατές, πρόσφυγες, έμποροι, πρόξενοι, διανοούμενοι και καλλιτέχνες, επαρχιώτες, τεχνίτες και ναυτικοί, ερωτευμένοι έμπλεξαν τις μοίρες τους. Ολες οι γλώσσες του κόσμου ακούστηκαν, όλες οι μουσικές κι όλες οι δεήσεις υψώθηκαν στον κρητικό ουρανό - πόσοι απόηχοι μοιάζει να αντιβουίζουν μέσα στα καλντερίμια βάζοντας το λιθαράκι τους στον ορισμό των Χανίων ως κινηματογραφική πόλη;

Αριες, εμβατήρια, βομβαρδισμοί, λύρες, η προσευχή του μουεζίνη, οι λόγοι του Βενιζέλου, το γέλιο της μαντάμ Ορτάνς, οι συζητήσεις του Καζαντζάκη και του Μινωτή, οι όρκοι χιλιάδων ερωτευμένων, τα επιφωνήματα εκατομμυρίων τουριστών, το κλάμα νεογέννητων παιδιών που... εδώ και 4.500 χρόνια δεν έχουν πάψει να αντικρίζουν για πρώτη φορά τον κόσμο από αυτή τη γωνιά της Κρήτης!

Σαν τα Χανιά πουθενά. Το βλέπεις παντού γύρω σου. Στα μινωικά ερείπια, στα θεμέλια της αρχαίας Κυδωνίας, στα βυζαντινά τείχη, στα βενετσιάνικα αρχοντικά, στα ενετικά νεώρια, στα τζαμιά, τα νεοκλασικά μέγαρα, τα σύγχρονα στέκια. Στις αρχιτεκτονικές ψηφίδες ενός διαχρονικά σπουδαίου εμπορικού και πνευματικού κέντρου, της πρωτεύουσας της αυτόνομης κρητικής πολιτείας, της ομορφότερης πόλης της Κρήτης – ή μήπως της Ελλάδας; Αλλά και σ' όλα εκείνα που δεν βλέπεις, αλλά βιώνεις, σ' εκείνα τα χανιώτικα αντέτια, τα ποτισμένα με μπόλικη ρακή, που σε κάνουν κάθε φορά να τ' αγαπάς πιο πολύ.

Αιώνιος έρωτας
Το πλάνο του πρωτάρη μοιάζει προδιαγεγραμμένο. Μουσεία, ναοί, τζαμιά - δεκάδες ιδιαίτερα αξιοθέατα γεμίζουν το χρονοδιάγραμμα, μα... να λέμε την αλήθεια; Κανένα πλάνο δεν υλοποιείται στα Χανιά! Το νήμα του χρόνου εδώ το διαχειρίζονται ανώτερες δυνάμεις.

Ξέρεις, ας πούμε, πόσες ώρες μπορείς να κάθεσαι να το κοιτάς; Για το ενετικό λιμάνι λέω, και τον πανέμορφο φάρο που στέκει στην άκρη του λιμενοβραχίονα. Για τη «βιτρίνα» της ακτής Κουντρουριώτη με τα πολύχρωμα κτίρια που στριμώχνονται πλάι πλάι σαν σκανταλιάρες μαθήτριες που δείχνουν σοβαροφάνεια μπρος στη δασκάλα. Και για τα πουλιά που μετεωρίζονται από πάνω τους - αχ αυτά τα πουλιά...
Μέρες μπορεί να περπατάς πάνω κάτω δίχως να βαριέσαι. Από το φρούριο του Φιρκά όπου πάντα χαιρετάς την ελληνική σημαία που από το 1913 σηματοδοτεί την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα) έως το πανέμορφο «Τζαμί του γιαλού», κι από εκεί στο παλιό λιμάνι: στο εντυπωσιακό Μεγάλο Αρσενάλι και τα υπόλοιπα ατμοσφαιρικά ενετικά νεώρια έως τον λιμενοβραχίονα και τον «αιγυπτιακό» φάρο που στέκει εκεί από τους ενετικούς χρόνους.

Εδώ θα σε βρουν όλες οι δύσεις, τότε που τα Χανιά γίνονται ακόμη πιο ερωτικά. Τότε που περπατάς στον λιμενοβραχίονα, ανάμεσα στη γαλήνη του λιμανιού και τη βουή του κρητικού πελάγους, χέρι, χέρι με τον έρωτά σου, όντας βέβαιος πως μπορείς να απαγγείλεις και τους 10.000 στίχους του Ερωτόκριτου! Μόνος σου έχεις έρθει; Αρπαξε τον διπλανό! Κάποιον περαστικό, οποιονδήποτε! Αυτό το πράγμα δεν βιώνεται μοναχικά. Θέλει παρέα και συναίσθημα φουλ. Γιατί αλλιώς έρχεται η νοσταλγία κι αυτή η αναθεματισμένη γιγαντώνεται στα Χανιά και δεν δείχνει έλεος!

Τρικλοποδιές στον χρόνο
Οταν με το καλό ξεκολλήσεις από το λιμάνι, θα αρχίσεις τις βόλτες. Και είναι αυτές τελικά που θα σε κάνουν να ερωτευτείς τα Χανιά. Αλλά κι αυτές που μόνες τους θα σε φέρουν μπροστά σε όλα τα θαυμαστά που αξίζει να εστιάσεις. Αρκεί να μην είναι κατακαλόκαιρο... Τότε που τα πάντα και κυρίως το λιμάνι και το εμπορικό κέντρο, παραδίνονται στους τουρίστες. Να μπορείς να χαθείς στον λαβύρινθο του Τοπανά, στο δυτικό τμήμα της παλιάς πόλης, της ωραιότερης ίσως γειτονιάς της, και στην Οβριακή συνοικία, δίχως να παρασύρεσαι από το ανθρώπινο ποτάμι των τουριστών.
Να ακολουθήσεις όλα τα σοκάκια που τις τέμνουν και να παρατηρείς με τις ώρες κάθε σαχνισί, κάθε αρχοντικό, κάθε καμάρα. Γλάστρες με γεράνια, βασιλικούς και βουκαμβίλιες σε αυλές και σιδερένια μπαλκόνια, αναρριχητικά και βρύα που καλύπτουν επιμελώς κάθε ρωγμή, θαλασσοφαγωμένες πέτρες και ξεφτισμένους τοίχους, αρχοντικά –ξενώνες για διαμονή– εμπειρία και ατμοσφαιρικά ταβερνάκια.

Επίκεντρο του εμπορικού κέντρου της παλιάς πόλης είναι η οδός Χάληδων που το καλοκαίρι δεν διασχίζεται από την πολυκοσμία! Στη βάση της άλλωστε βρίσκεται η πλατεία Βενιζέλου, το «Σιντριβάνι» (ή Σαντριβάνι) διαχρονικό σημείο ραντεβού. Τουριστικά καταστήματα εμφανίζονται παντού γι' αυτό για γνήσια κρητικά «σουβενίρ» κατευθύνσου στο νότιο σύνορο της παλιάς με τη νέα πόλη, στην πανέμορφη σκεπαστή Δημοτική Αγορά του 1913 που παρά τα τουριστικά καταστήματα θα σε χορτάσει αρώματα και αυθεντικές γεύσεις Κρήτης!

Μάχες στη θάλασσα
Αφού πέτυχες παράταση έχεις ένα χρέος! Να εκδράμεις στην υπόλοιπη ακτογραμμή των βόρειων Χανίων, στον κόλπο Χανίων και στον μέχρι σήμερα στρατηγικής σημασίας κόλπο της Σούδας που ανέκαθεν δέχονταν επιθέσεις για χατίρι της. Γι΄αυτό μάλιστα οι Ενετοί είχαν φροντίσει να οχυρώσουν τα δύο νησάκια που τους στολίζουν. Τη Θοδωρού και τη Σούδα, αντίστοιχα.

Προς τα δυτικά η αμμώδης ακτογραμμή βόλευε περισσότερο τους επίδοξους κατακτητές όπως σήμερα βολεύει τους τουρίστες που κατακλύζουν κάθε γωνιά της! Rooms to let, cars to rent, free golf με το γεύμα και χίλιες δυο ευφάνταστες προσφορές βομβαρδίζουν τους επισκέπτες: Αγιοι Απόστολοι, Χρυσή Ακτή, Σταλός, Αγία Μαρίνα, Πλατανιάς, Μάλεμε και μέχρι το Κολυμπάρι η αμμουδιά είναι σχεδόν συνεχόμενη.

Προς τα ανατολικά οι εκπλήξεις δεν τελειώνουν και όπως γρήγορα θα διαπιστώσεις μία επίσκεψη δεν είναι ποτέ αρκετή! Να μην περιηγηθείς στο Ακρωτήρι όπου μέσα από μία μικρή οδική και πεζοπορική διαδρομή μπορείς να διακρίνεις τη διαδοχή της λατρείας στους αιώνες; Δύο από τα ομορφότερα μοναστήρια της Κρήτης, δηλαδή, την Αγία Τριάδα Τσαγκαρόλων και τη Γουβερνέτου, δύο σπήλαια–τόπους λατρείας από τους αρχαίους χρόνους και το Καθολικό, την απόκοσμη εγκαταλελειμμένη μονή που ίσως αποτελεί το πρώτο δείγμα οργανωμένου μοναχισμού στην Κρήτη; Να μη ρίξεις μια βουτιά στο δημοφιλές ψαροχώρι Μαράθι, όπου έχουν εντοπιστεί και τα ερείπια της αρχαίας Μινώας; Προλαβαίνεις;

Μπροστά σου βρίσκεται το νησάκι της Σούδας και το σπουδαίο κάστρο του, από τα τελευταία οχυρά που έπεσαν στους Τούρκους, που είναι πλέον επισκέψιμο. Στην απέναντι ακτή είναι το καστράκι του Ιτζεντίν κι από πάνω του βρίσκεται η αρχαία Απτερα μία από τις σημαντικότερες και μακροβιότερες αρχαίες πόλεις της Κρήτης που εντυπωσιάζει μέχρι σήμερα.

Πραγματικά, η περιοχή του Αποκόρωνα ξέρεις πόσο ενδιαφέρον έχει; Μέρες χρειάζεσαι για να περιηγείσαι στα όμορφα χωριά του, ακόμη κι αν προσεγγίσεις μόνο εκείνα που βρίσκονται βόρεια της εθνικής οδού! Τα παραλιακά τουριστικά θέρετρα της Αλμυρίδας και της Πλάκας, το πανέμορφο Γαβαλοχώρι με τα περίφημα θολωτά πηγάδια, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο Καρύδι με τα πανέμορφα κτίσματα και τις ακόμη πιο όμορφες καμάρες του παλιού ελαιοτριβείου του, τον διάσημο πλέον Βάμο, το ιστορικό χωριό που γνώρισε μια δεύτερη νιότη χάρη στις πετυχημένες αναστηλώσεις μιας παρέας που έβαλαν τα θεμέλια για την ποιοτική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής...

Πλάι στον δρόμο απλώνεται η απέραντη και άκρως δημοφιλής παραλία της Γεωργιούπολης ενώ προς νότο βρίσκεται η λίμνη Κουρνά. Η μοναδική φυσική λίμνη της Κρήτης! Βλέπεις; Κι αυτά δεν είναι ούτε τα μισά!

Αφού λοιπόν ο χρόνος ποτέ δεν φτάνει, αφού οι παρατάσεις δεν έχουν τελειωμό, αφού είναι βέβαιο πως ποτέ δεν θα χορτάσουμε ούτε καν την ίδια την πόλη κι αφού όπως λένε χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να γνωρίσεις τα Χανιά, τότε πραγματικά αναρωτιέμαι, τι καθόμαστε ακόμα... Γιατί δεν ψάχνουμε για σπίτι;