Ερωτήματα όπως «γιατί υπάρχει ο κόσμος μας» και «τι είναι το τίποτα» έχουν απασχολήσει πολλά «μεγάλα μυαλά» του επιστημονικού –και όχι μόνο- χώρου, από την αυγή της ανθρωπότητας. Κι όμως, παρά τις τεράστιες επιστημονικές προόδους που έχει κατακτήσει ο άνθρωπος, ερωτήματα σαν κι αυτά εξακολουθούν να ταλανίζουν τους ειδικούς, οι οποίοι αναπτύσσουν υποθέσεις και θεωρίες, αλλά δεν βρίσκουν συγκεκριμένες απαντήσεις.

Με το βιβλίο του «The Accidental Universe: The World You Thought You Knew» ο Alan Lightman αναφέρεται σε αυτό που αποκαλείται «fine-tuning» -την αντίληψη δηλαδή, ότι οι βασικές δυνάμεις που κινούν το Σύμπαν φαίνεται να είναι τέλεια συγχρονισμένες/τελειοποιημένες με ένα τέτοιο τρόπο, που καθιστούν ικανή την ύπαρξη της ζωής- που αποτέλεσε τον κεντρικό κορμό γύρω από τον οποίο οι σύγχρονοι επιστήμονες προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις σε αυτά τα πανάρχαια ερωτήματα.

Ένα από τα πιο συναρπαστικά παραδείγματα του «fine-tuning» είναι η σκοτεινή ενέργεια: μια αόρατη και απροσδόκητη κοσμολογική δύναμη, που κρύβεται στο κενό και λειτουργεί ενάντια στην αργή διαστολή του Σύμπαντος, σαν ένα είδος «κοσμικού πεντάλ» που επιταχύνει τη διαστολή του και προκαλεί την απομάκρυνση των γαλαξιών.

Όσο μυστηριώδης κι αν είναι αυτή η δύναμη, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αντιπροσωπεύει σχεδόν τα τρία τέταρτα όλης της ενέργειας του Σύμπαντος, αναφέρει η Maria Popova στο brainpickings.org.

Σύμφωνα με τον Lightman λοιπόν: «Οι περισσότεροι φυσικοί συμφωνούν σε ένα πράγμα. Εάν η ποσότητα αυτή της σκοτεινής ενέργειας στο Σύμπαν ήταν κατά ελάχιστα διαφορετική απ’ ό,τι είναι τώρα, τότε δε θα μπορούσε να έχει υπάρξει η ζωή.

Αν ήταν λίγο μεγαλύτερη, το Σύμπαν θα είχε επεκταθεί τόσο γρήγορα, έτσι ώστε η ύλη στο νεαρό σύμπαν δε θα μπορούσε να έρθει κοντά για να σχηματίσει τα αστέρια.

Αν ήταν λιγότερη, το Σύμπαν θα είχε επιβραδύνει τόσο γρήγορα, που θα κατέρρεε προτού προλάβουν να σχηματιστούν ακόμη και τα απλούστερα άτομα».
Το φυσικό ερώτημα που δημιουργείται στον καθένα, στη συνέχεια όμως είναι «ποιος ή τι δημιούργησε αυτό το ‘fine-tuning’».

Μια εξήγηση, που δε χρειάζεται την ύπαρξη κάποιου «Σχεδιαστή» ή «Παντοδύναμου Δημιουργού», είναι αυτή της έννοιας του Πολυσύμπαντος, μια αρχή της οποίας είναι ότι το Σύμπαν «μόνο υπάρχει», ή έχει τις ιδιότητες που είμαστε σε θέση να παρατηρούμε στο βαθμό που μπορούμε και επειδή βρισκόμαστε εδώ για να τις παρατηρούμε.

Ο Lightman γράφει χαρακτηριστικά:

«Από όλες τις πιθανές ποσότητες σκοτεινής ενέργειας που θα μπορούσε να έχει το Σύμπαν μας, η πραγματική ποσότητα είναι αυτή ακριβώς που επιτρέπει την ύπαρξη της ζωής. Λίγοι αμφισβητούν αυτό το επιχείρημα.

Δεν βασίζεται σε υποθέσεις για το αν χρειάζεται να υπάρχει νερό σε ρευστή μορφή, ή οξυγόνο, ή βιοχημεία. Εξαρτάται μόνο από τα άτομα. Και όπως και πριν, εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Γιατί υπάρχει αυτό το ‘-fine-tuning’; Και η απάντηση που πιστεύουν πολλοί φυσικοί τώρα είναι η εξής: πολυσύμπαν.

Μπορεί να υπάρχουν πολλά σύμπαντα, με διαφορετικές τιμές στην ποσότητα σκοτεινής ενέργειας. Το δικό μας σύμπαν είναι ένα από αυτά που έχουν μικρή τιμή, επιτρέποντας την ύπαρξη της ζωής. Αφού υπάρχουμε, το σύμπαν μας πρέπει να είναι ένα τέτοιο σύμπαν. Είμαστε ένα ατύχημα. Από το κοσμικό λόττο που περιείχε τρισεκατομμύρια σύμπαντα, προέκυψε το δικό μας που επέτρεπε την ύπαρξη ζωής».

Και προσθέτει:

«Αν η ιδέα του πολυσύμπαντος είναι σωστή, τότε η ιστορική αποστολή των φυσικών να εξηγήσουν όλες τις ιδιότητες του σύμπαντός μας επί τη βάσει θεμελιωδών αρχών –για να εξηγήσουν γιατί οι ιδιότητες του σύμπαντος πρέπει αναγκαστικά να είναι αυτό που είναι- είναι μάταιη, είναι ένα όμορφο φιλοσοφικό όνειρο που απλά δε μπορεί να είναι αληθινό.

Το σύμπαν μας είναι αυτό που είναι, απλά και μόνο γιατί υπάρχουμε εμείς σε αυτό.
 
Η κατάσταση αυτή μπορεί να παρομοιαστεί με αυτή μιας ομάδας πολύ έξυπνων ψαριών, που μια μέρα αρχίζουν να αναρωτιούνται γιατί ο κόσμος τους είναι εντελώς γεμάτος με νερό. Πολλά από τα ψάρια –οι θεωρητικοί- ελπίζουν να αποδείξουν ότι ο κόσμος πρέπει αναγκαστικά να είναι γεμάτος με νερό.

Επί χρόνια, στύβουν το μυαλό τους γύρω από αυτό το ερώτημα, αλλά δε φαίνεται να μπορούν ποτέ να αποδείξουν τον ισχυρισμό τους.

Μετά εμφανίζεται μια άλλη ομάδα ψαριών, η οποία ισχυρίζεται ότι κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους. Ίσως, λένε εκείνα, υπάρχουν πολλοί άλλοι κόσμοι, ορισμένοι από τους οποίους εντελώς ξηροί, άλλοι υγροί και άλλοι με οτιδήποτε υπάρχει ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα».