Το ύψος των τροπικών βροχοπτώσεων είναι μεγαλύτερο στο Βόρειο Ημισφαίριο από ό,τι στο Νότιο, και η εξήγηση που δίνεται συνήθως για τη διαφορά αυτή δεν ευσταθεί, υποστηρίζουν αμερικανοί ερευνητές. Η πραγματική απάντηση κρύβεται στη δράση των ωκεάνιων ρευμάτων, δείχνουν τα υπολογιστικά μοντέλα.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν σήμερα ότι η παρατηρούμενη ασυμμετρία των βροχοπτώσεων ανάμεσα στο βορρά και το νότο οφείλεται στη γεωμετρία του πλανήτη -η ζώνη των τροπικών βροχών υποτίθεται ότι μετατοπίζεται βόρεια του ισημερινού λόγω του σχήματος των ωκεανών και της περιστροφής της Γης.

«Πολλοί όμως δεν πίστεψαν αυτή την εξήγηση επειδή τα επιχειρήματα είναι περίπλοκα. Για ένα τόσο εκτεταμένο φαινόμενο, πρέπει να υπάρχει μια πιο απλή εξήγηση» σχολιάζει ο Ντάργκαν Φρίερσον, μέλος της ερευνητικής ομάδας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

Η θερμότητα φέρνει τις βροχοπτώσεις

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Geoscience», δείχνει ότι η ασυμμετρία οφείλεται στη μεταφορά θερμότητας από το Νότιο Ημισφαίριο στο Βόρειο.

Σε γενικές γραμμές, οι θερμές περιοχές δέχονται περισσότερη βροχή επειδή η θερμότητα αυξάνει την εξάτμιση. Ο θερμός, υγρός αέρας είναι λιγότερο πυκνός και ανεβαίνει ψηλά στην ατμόσφαιρα όπου ψύχεται και τελικά σχηματίζει σύννεφα.

«Οι βροχές είναι περισσότερες στο Βόρειο Ημισφαίριο επειδή το ημισφαίριο αυτό είναι θερμότερο. Το ερώτημα όμως είναι "Τι είναι αυτό που κάνει το Βόρειο Ημισφαίριο θερμότερο;" Διαπιστώσαμε ότι φταίει η ωκεάνια κυκλοφορία» αναφέρει ο Φρίερσον.

Η ομάδα του χρησιμοποίησε δορυφορικές μετρήσεις της ηλιοφάνειας, τις οποίες τροφοδότησε σε ένα υπολογιστικό μοντέλο που προσομοιώνει ένα σημαντικό ωκεάνιο ρεύμα.

Η μελέτη εστιάζεται το επιφανειακό ρεύμα (κόκκινο) που κινείται από το νότιο Ατλαντικό μέχρι τη Γροιλανδία (Πηγή: Wikimedia Commons)

Πρόκειται για το ρεύμα που ξεκινά από τη Γροιλανδία κινούμενο στο βυθό του Ατλαντικού, φτάνει κοντά στην Ανταρκτική, ανεβαίνει στην επιφάνεια, αλλάζει πορεία και τελικά επιστρέφει στη Γροιλανδία.

Το μοντέλο έδειξε ότι το επιφανειακό ρεύμα που κινείται από το νότο στο βορρά σταδιακά θερμαίνεται μέχρι να περάσει τον ισημερινό. Με άλλα λόγια, το επιφανειακό ρεύμα μεταφέρει θερμότητα από το Νότιο Ημισφαίριο στο Βόρειο. Η θερμότητα αυτή εκτιμάται μάλιστα στα 400 τρισεκατομμύρια watt το χρόνο.

Ασυμμετρία βορρά-νότου

Η θερμική ασυμμετρία που προκαλεί το ρεύμα είναι ο παράγοντας που αυξάνει τελικά τις βροχοπτώσεις στην τροπική ζώνη του Βορείου Ημισφαιρίου.

Για παράδειγμα, στην ατόλη Παλμίρα που βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος 6 μοίρες βόρεια, οι βροχοπτώσεις φτάνουν τις 175 ίντσες το χρόνο. Νότια του ισημερινού, σε γεωγραφικό πλάτος 6 μοίρες νότια, η βροχόπτωση περιορίζεται στις 45 ίντσες.

Το μοντέλο της μελέτης δείχνει ότι, χωρίς το επιφανειακό ρεύμα του Ατλαντικού, η ζώνη των τροπικών βροχοπτώσεων θα μετατοπιζόταν προς το νότο.

Αυτό, επισημαίνουν οι ερευνητές, θα μπορούσε να συμβεί τις επόμενες δεκαετίες λόγω της κλιματικής αλλαγής: το λιώσιμο των πάγων στη Γροιλανδία και την Αρκτική θα έκανε τα νερά του Βόρειου Ατλαντικού λιγότερο πυκνά, οπότε δύσκολα θα βυθίζονταν για να κλείσουν το «κύκλωμα» των ρευμάτων.

«Η μελέτη έρχεται να προστεθεί στις ενδείξεις που συσσωρεύονται τα τελευταία 10-15 χρόνια και δείχνουν πόσο σημαντικά είναι τα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη για τον υπόλοιπο πλανήτη» σχολίασε ο Δρ Φρίερσον.