Ασκούν καταλυτική επιρροή στη διάθεσή μας, συχνά με τρόπο ανεξήγητο. Οι ερευνητές προσπαθούν να δαμάσουν τη δύναμη των χρωμάτων και ορισμένοι αναπτύσσουν θεραπείες που βασίζονται σ’ αυτήν. Η ζωή μας είναι σαν ένα καλειδοσκόπιο γεμάτο εικόνες και το χρώμα τους φαίνεται πως κρατά... όμηρο τα συναισθήματά μας, επηρεάζοντας κατ’ επέκτασιν και τις πράξεις μας.
Τα τελευταία χρόνια πολλοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν τον μηχανισμό της αντίληψης των χρωμάτων αλλά και της επίδρασής τους στην ανθρώπινη ψυχολογία, όμως τα αναπάντητα ερωτήματα παραμένουν ακόμη πολλά. Αλλες μελέτες πάλι έχουν ασχοληθεί με τη θεραπευτική δύναμη του «ουράνιου τόξου», αναλύοντας τη χρωματολογία ή διερευνώντας την αποτελεσματικότητα της φωτοθεραπείας. Τα χρώματα μας περιβάλλουν, υπό μορφή προϊόντων, διαφημιστικών μηνυμάτων, αγαπημένων αντικειμένων ή ακόμη και εμπειριών – ευχάριστων ή δυσάρεστων. Τη στιγμή που κάποια από αυτά μας «ρίχνουν», κάποια άλλα μπορούν αστραπιαία να κάνουν την καρδιά μας να χτυπά σαν τρελή... Κάποιες από τις αντιδράσεις αυτές έχουν βιολογική βάση, άλλες απορρέουν από προσωπικά βιώματα.
Φανταστείτε μια καθημερινότητα όπου η κούπα του καφέ σας δεν έχει χρώμα, η πορτοκαλάδα είναι γκρίζα, ο ουρανός άχρωμος, τα ρούχα βαρετά και το γύρω περιβάλλον απλά αδιάφορο. Φρίκη; Τώρα φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα καταπράσινο λιβάδι γεμάτο ανθισμένα λουλούδια και πολύχρωμες πεταλούδες που «χορεύουν» στον ρυθμό των χρωμάτων και των αρωμάτων. Είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο τα χρώματα μπορούν να «παίξουν» με την ψυχολογία μας, να μας φτιάξουν ή να μας χαλάσουν τη διάθεση αντίστοιχα.
«Οι χρωματικές μας προτιμήσεις φαίνεται πως ενθαρρύνουν τις αποφάσεις μας. Ανεξαρτήτως χρώματος, τα ρούχα μας προσφέρουν ζεστασιά, τα iPod παίζουν μουσική και τα αυτοκίνητα μας πηγαίνουν στον προορισμό μας. Το ίδιο αντικείμενο μπορεί να παράγεται σε όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, ωστόσο κάθε φορά αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια προκειμένου να επιλέξουμε το τέλειο για εμάς προσωπικά. Δεδομένου λοιπόν ότι τα χρώματα σημαίνουν τόσο πολλά για τον καθέναν από εμάς, αποφασίσαμε να διερευνήσουμε το γιατί μας αρέσουν συγκεκριμένα χρώματα αλλά και γιατί έχουμε χρωματικές προτιμήσεις εξ αρχής» εξηγεί η δρ Σλος.
«Πιστεύουμε ότι γενικά ο κόσμος τείνει να προτιμά χρώματα, όπως για παράδειγμα το γαλάζιο, που συνδέονται με θετικές έννοιες (π.χ. καθαρό ουρανό, καθαρό νερό κ.ά.) και να απεχθάνεται χρώματα όπως το σκούρο κίτρινο, που παραπέμπουν σε δυσάρεστα πράγματα (π.χ. εμετό). Φυσικά υπάρχουν και δυσάρεστα πράγματα με γαλάζιο χρώμα και αντίστοιχα ευχάριστα πράγματα με κίτρινο χρώμα. Στις μελέτες μας παρ' όλα αυτά είδαμε ότι κατά 80% οι χρωματικές μας επιλογές σχετίζονται άμεσα με την προτίμηση που έχουμε σε αντικείμενα και έννοιες των ίδιων χρωμάτων. Οι συγκεκριμένες προτιμήσεις φάνηκε να καθοδηγούν τους εθελοντές ώστε να προσεγγίζουν θετικά πράγματα και έννοιες (π.χ. ένα ώριμο φρούτο, τα μέλη μιας ομάδας κοινωνικής δικτύωσης) και να αποφεύγουν τα αρνητικά (π.χ. ένα σάπιο φρούτο, τα μέλη μιας ανταγωνιστικής ομάδας κοινωνικής δικτύωσης)» αναφέρει συγκεκριμένα η ψυχολόγος.
Αλλα πειράματα που πραγματοποίησαν οι Αμερικανοί έδειξαν ότι οι εμπειρίες (αρνητικές - θετικές) που έχει βιώσει κανείς και σχετίζονται με χρωματιστά αντικείμενα ή έμβια όντα επηρεάζουν άμεσα τις χρωματικές προτιμήσεις.
«Κατά τις δοκιμές μας είδαμε ότι οι χρωματικές προτιμήσεις μπορεί να αλλάξουν, π.χ. βλέποντας μια ευχάριστη/δυσάρεστη φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται ένα χρωματιστό αντικείμενο. Για παράδειγμα, η θέα μιας κατακόκκινης ζουμερής φράουλας ενισχύει την προτίμηση προς το κόκκινο χρώμα, τη στιγμή που η θέα ενός αιμορραγικού τραύματος οδηγεί στην απέχθεια του συγκεκριμένου χρώματος» αναφέρει η δρ Σλος.
«Τέλος, βάσει πρόσφατων ευρημάτων μας, είδαμε πως οι πολιτικές πεποιθήσεις μπορούν να επηρεάσουν την προτίμηση των ψηφοφόρων απέναντι στο χρώμα που εκπροσωπεί το κόμμα τους. Την ημέρα των τελευταίων εκλογών (6 Νοεμβρίου 2012) είδαμε ότι παρακολουθώντας τον χάρτη των ΗΠΑ να χρωματίζεται με τα εκλογικά αποτελέσματα, οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι έδειχναν μεγαλύτερη προτίμηση στο κόκκινο χρώμα από ό,τι οι Δημοκρατικοί, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν παρατηρούνταν κατά τις προηγούμενες ή τις επόμενες ημέρες της ψηφοφορίας» προσθέτει η ερευνήτρια.
«Ολοι μας μοιραζόμαστε βασικά πράγματα: π.χ. τον γαλάζιο ουρανό και τον κίτρινο εμετό. Ωστόσο πολλές από τις εμπειρίες μας είναι αυστηρά προσωπικές, όπως π.χ. το χρώμα του δωματίου που είχαμε ως παιδιά. Πρόκειται δηλαδή για έναν συνδυασμό των κοινών μας εμπειριών και των προσωπικών μας βιωμάτων, ο οποίος είναι αυτός που καθορίζει τις τελικές χρωματικές προτιμήσεις μας» προσθέτει η δρ Σλος.
Το πώς ένα χρώμα επηρεάζει τον ψυχισμό μας οφείλεται εν μέρει και στην αισθητική μας αντίληψη. «Σαφώς τα χρώματα που μας περιβάλλουν μπορούν να προκαλέσουν τη θετική ή την αρνητική αισθητική μας αντίδραση. Τα χρώματα σε γενικές γραμμές, ανάλογα με την ένταση και την καθαρότητά τους, συνοδεύονται από ένα αρκετά δυνατό συναισθηματικό "φορτίο". Για παράδειγμα, τα φωτεινά και έντονα χρώματα συνήθως σχετίζονται με συναισθήματα χαράς, ενώ αντίθετα τα πιο σκούρα και λιγότερο ζωντανά χρώματα σχετίζονται με συναισθήματα λύπης. Παρ' όλα αυτά, το αν τα χρώματα μπορούν να επηρεάσουν αποτελεσματικά τον συναισθηματικό μας κόσμο παραμένει ένα μεγάλο και ανοιχτό ερώτημα» υποστηρίζει η ειδικός υποδεικνύοντας το κουβάρι συναισθημάτων, βιωμάτων, αντίληψης και χρωμάτων που καλούνται να ξετυλίξουν οι επιστήμονες.
