Η αμερικανική παγκόσμια κυριαρχία στο διαδίκτυο παγιώθηκε. Tο Facebook με 1,16 δισ. χρήστες ενεργούς σε μηνιαία βάση είναι πλέον το δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο σε 127 απ' τις 137 χώρες για τις οποίες υπάρχουν σχετικά στοιχεία. Δικαίως θα συμπεριληφθεί η μετοχή του στις 500 του δείκτη S&P με τις ισχυρότερες εισηγμένες αμερικανικές εταιρείες.

Σε Ρωσία και Κίνα η εικόνα είναι διαφορετική. Στη Ρωσία το Facebook, το Google και το Yahoo υπολείπονται κατά πολύ σε δημοφιλία απ' το κοινωνικό δίκτυο Vkontakte (vk.com), το ψαχτήρι Yandex και το ταχυδρομείο του mail.ru, αντίστοιχα.

Στην Κίνα το «Σινικό Τείχος» της κυβερνητικής λογοκρισίας λειτουργεί και ως οικονομικός προστατευτισμός, εμποδίζοντας την πρόσβαση σε χιλιάδες δημοφιλείς ιστοτόπους. Η υπηρεσία μηνυμάτων QQ και το κοινωνικό δίκτυο Qzone της Tencent, το ψαχτήρι της Baidu και το κινεζικό Εbay, το Αlibaba, έχουν επικρατήσει στην τεράστια αγορά, φέρνοντας τους τρεις ιδρυτές τους στην πρώτη δεκάδα των Κινέζων Κροίσων.

Πίσω απ' το VK, το δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης στη Ρωσία και σε άλλες ρωσόφωνες χώρες, βρίσκεται ο «Ρώσος Ζούκερμπεργκ», όπως αποκαλούν τα ΜΜΕ τον 29χρονο Πάβελ Ντούροφ, τον άνθρωπο που το έφτιαξε και το διευθύνει.

Ο δημοσιογραφικός χαρακτηρισμός και η σύγκριση του Ντούροφ με τον Αμερικανό ιδρυτή του Facebook δικαιολογούνται. Ντούροφ και Ζούκερμπεργκ γεννήθηκαν το 1984, δημιούργησαν ηλεκτρονικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, έγιναν πάμπλουτοι χάρη σε αυτές και είναι CEO των εταιρειών που τις διαχειρίζονται. Οπως και για τον Ζούκερμπεργκ, έτσι και για τον Ντούροφ, έχει γραφτεί βιβλίο, το οποίο, ακολουθώντας πιστά το παράδειγμα εκμετάλλευσης της ιστορίας του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου, πρόκειται να γυριστεί και ταινία. Ο «Κώδικας Ντούροφ» αναμένεται να βγει στις αίθουσες το 2014.

Αντεπίθεση
Σε συμβολικό επίπεδο, ό,τι είναι ο Ζούκερμπεργκ για το αμερικανικό όνειρο είναι και ο Ντούροφ για το ρωσικό. Οι δυο τους βέβαια είναι ανταγωνιστές. Παγκοσμίως, το Facebook υπερέχει συντριπτικά, όμως το VK κυριαρχεί σε πολλές χώρες της πρώην ΕΣΣΔ ή ΚΑΚ. Οπως σημειώνει ο ίδιος ο Ντούροφ, για να καυτηριάσει την κατάργηση μιας εφαρμογής διάδρασης μεταξύ VK και Facebook με απόφαση του τελευταίου, η ανάγκη για διαλειτουργικότητα μεταξύ των δύο κοινωνικών δικτύων θα εκλείψει, αφού τα στοιχεία δείχνουν ότι οι χρήστες το εγκαταλείπουν στη Ρωσία, καθώς και σε μερικές άλλες χώρες.

Το Facebook τους τελευταίους μήνες πράγματι περιθωριοποιείται στη Ρωσία και υπολείπεται αρκετά και έναντι άλλων κοινωνικών δικτύων, όπως το επίσης ρωσικό odnoklassniki.ru, με 8,6 εκατ. χρήστες ενεργούς έναντι 39,3 εκατ. αντίστοιχα.

Ο Πάβελ Ντούροφ, όπως έχει δηλώσει, θα ήθελε πρώτα το VK να σταθεροποιήσει την κυριαρχία του στη Ρωσία και ύστερα να ανοιχτεί περισσότερο στον υπόλοιπο κόσμο και ειδικά σ' αυτόν έξω απ' τη ρωσική σφαίρα επιρροής. Ηδη τον Φεβρουάριο, το 92% των Ρώσων χρηστών διαδικτύου και το 44% του συνολικού ρωσικού πληθυσμού χρησιμοποιούσαν το VK. Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία απ' το com.score που επικαλείται ο Ντούροφ και αφορούν τον Οκτώβριο, το VK έχει 51,6 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες μηνιαίως στη Ρωσία, ενώ προσθέτει περίπου 130 χιλιάδες ημερησίως σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι εγγεγραμμένοι στο VK είναι πάνω από 230 εκατομμύρια.

Ο Ντούροφ κατέχει το 12% της μητρικής εταιρείας του VK (η υπόλοιπη περιουσία του υπολογίζεται στα 200 εκατ. δολάρια). Μεγαλύτερος μέτοχος -κατέχει 48%- είναι το fund United Capital Partners, το οποίο αγόρασε το μετοχικό πακέτο απ' τους Ρωσο-ισραηλινούς επιχειρηματίες Λεβιέφ και Μιριλασβίλι. Ο τελευταίος την περασμένη άνοιξη έλαβε για το 40% του VK που κατείχε 1,12 δισ. δολάρια. Το υπόλοιπο 40% των μετοχών ανήκει στον μεγάλο διαδικτυακό όμιλο mail.ru, στον οποίο μεγαλομέτοχος είναι ο πλουσιότερος Ρώσος, ο Αλίσερ Ουσμάνοφ (περιουσία 17 δισ. δολαρίων).

Ο Ντούροφ κατορθώνει να διατηρεί την πρωτοκαθεδρία στην επιχείρηση που ίδρυσε ο ίδιος το 2006, διότι ο όμιλος mail.ru του έχει παραχωρήσει τα δικαιώματα ψήφου. Παλιότερα, όταν ο όμιλος του Ουσμάνοφ διαπραγματευόταν να πάρει τον εταιρικό έλεγχο μαζί με τις μετοχές του Ντούροφ ο τελευταίος είχε απαντήσει με μια ανάρτηση στο twitter. Μια φωτογραφία με υψωμένο το μεσαίο δάχτυλο.

Αντιφατικός
Κάποια μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας φέτος εμφάνιζαν τον Ντούροφ να συνεργάζεται με τη ρωσική υπηρεσία FSB, μετεξέλιξη της σοβιετικής KGB, δίνοντάς της ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και μπλοκάροντας αντιφρονούντες. Θολώνοντας την εικόνα, άλλες αναφορές θέλουν τους Ρώσους πράκτορες ασφαλείας να ανακρίνουν τον Ντούροφ και να διερευνούν τρόπους να τον περιορίσουν.

Πρόσφατα, ο Ντούροφ είχε δημόσια προσφέρει δουλειά στον Εντουαρντ Σνόουντεν, το «βαθύ λαρύγγι» που αποκάλυψε το πρόγραμμα παρακολουθήσεων της NSA. Δεν είναι σαφές αν όντως ο Σνόουντεν έπιασε δουλειά στο VK ή όχι, αλλά ο Ντούροφ εκμεταλλεύτηκε τη δημόσια προβολή για να διαφημίσει ένα παρόμοιο με το Skype πρόγραμμα επικοινωνίας, το Telegram, που δεν μπορεί να υποκλέψει η NSA.

Ο CEO του VK γεννήθηκε στο Λένινγκραντ. Ο πατέρας του ήταν απ' τους επιφανέστερους φιλολόγους της χώρας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, όπου τέλειωσε τις σπουδές του ο Πάβελ Ντούροφ, ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του (και συνιδρυτής του VK) έχει κερδίσει μετάλλια σε Ολυμπιάδες μαθηματικών και προγραμματισμού.

Η δημόσια παρουσία του ιδρυτή του Vkontakte, όπως εκδηλώνεται τόσο με τον λόγο όσο και με τη συμπεριφορά του, είναι ξεχωριστή. Κάποιες φορές γίνεται προκλητικός. Σε μια περίσταση πετούσε σαΐτες από χαρτονομίσματα των πέντε χιλιάδων ρουβλίων (110 ευρώ περίπου) απ' το παράθυρο των γραφείων του VK στην Πετρούπολη, προκαλώντας τις αναμενόμενες μικροταραχές στο πεζοδρόμιο.

Ο Ντούροφ είναι και πολύ καλός ομιλητής, κατά τη γνώμη συντακτών του Bloomberg. Οι θέσεις του είναι ακραία νεοφιλελεύθερες ή «αναρχοκαπιταλιστικές» όπως έχουν χαρακτηριστεί. Σε μια πρόσφατη ανάρτησή του στο VK χαρακτηρίζει το ευρωπαϊκό σύστημα «σοσιαλιστικό» και λέει ότι ο σοσιαλισμός είναι συνέπεια του καθολικού δικαιώματος της ψήφου, ενώ εκθειάζει το παράδειγμα απολυταρχιών, όπως τα αραβικά εμιράτα.

Ο νόμος του QQ στην Κίνα
Η αυτοκρατορία των 100 δισ. δολαρίων

Στην Κίνα το δίκτυο άμεσων μηνυμάτων και chatting QQ είναι θεσμός. Ο κάθε νέος -και όχι μόνο- Κινέζος έχει έναν αριθμό QQ, όπως έχει ένα νούμερο τηλεφώνου. Η πρώτη έκδοση του QQ κυκλοφόρησε το 1999 και το περασμένο φθινόπωρο υπήρχαν 815 εκατ. ενεργοί λογαριασμοί σε μηνιαία βάση, ενώ το ρεκόρ των ταυτόχρονα συνδεδεμένων χρηστών είναι 178 εκατομμύρια. H Tencent, η εταιρεία που ελέγχει το QQ, καθώς και το στενά συνδεδεμένο με αυτό κοινωνικό δίκτυο Qzone, είναι η τρίτη μεγαλύτερη «ιντερνετική» εταιρεία στον κόσμο. Οι οικονομικές επιδόσεις της ήταν εντυπωσιακές.

Το τρίτο τρίμηνο του 2013 τα έσοδά της ήταν 2,53 δισ. δολάρια, 34% περισσότερα από πέρσι, και η κερδοφορία της έφτασε τα 630 εκατ. δολάρια, ενισχυμένη κατά 19,6% σε σχέση με το 2012. Η χρηματιστηριακή αξία της Tencent τον Σεπτέμβριο εκτοξεύτηκε πάνω απ' το φράγμα των 100 δισ. δολαρίων, ανεβάζοντας την εκτίμηση που κάνει το Bloomberg για την περιουσία του ιδρυτή και CEO της, 42χρονου Μα Χουάτενγκ, σε 11,6 δισ. δολάρια, πέντε δισ. περισσότερα από το 2012.

Δημοφιλέστατο είναι στην Κίνα και το Weibo, που μοιάζει με διασταύρωση Facebook και Twitter. Πάνω από 600 εκατ. χρήστες είναι γραμμένοι και περίπου 60 εκατομμύρια απ' αυτούς ανεβάζουν και δημοσιοποιούν περιεχόμενο σε καθημερινή βάση.