Ο 'Αρης είχε κάποτε γιγάντια ηφαίστεια, πολύ μεγαλύτερα από εκείνα που υπήρξαν στη Γη, τα οποία, με τις τεράστιες εκρήξεις τους, κατέκλυσαν με δισεκατομμύρια τόνους λάβας και στάχτης την επιφάνεια και τον ουρανό του «κόκκινου πλανήτη», σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις αμερικανών επιστημόνων, οι οποίες όμως δεν βρίσκουν σύμφωνη όλη τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Είναι η πρώτη φορά που προτείνεται η ύπαρξη αρχαίων σούπερ-ηφαιστείων στον 'Αρη, σε γεωλογικές περιοχές (καλδέρες) που ως τώρα θεωρούνταν απλώς κρατήρες πρόσκρουσης.
Ο γεωλόγος Τζόε Μιχάλσκι (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Λονδίνου και Ινστιτούτο Πλανητικής Επιστήμης Αριζόνας) και ο ηφαιστειολόγος Τζέικομπ Μπλίτσερ (Διαστημικό Κέντρο Goddard της NASA), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το BBC, το «Science» και το «New Scientist», πιστεύουν ότι βρήκαν σαφή ίχνη τέτοιων σούπερ-ηφαιστείων στην περιοχή «Αράμπια Τέρα» στο βόρειο ημισφαίριο του «κόκκινου» πλανήτη, παρόλο που δεν είναι ορατές οι τυπικές κωνικές κορυφές των ηφαιστείων.
Σύμφωνα με τη θεωρία των δύο επιστημόνων, αυτά τα ηφαίστεια έπαιξαν καθοριστικό ρόλο κατά τα πρώιμα στάδια εξέλιξης του 'Αρη, γεμίζοντας με τα αέρια των εκρήξεών τους (κυρίως διοξείδιο του θείου και του άνθρακα, καθώς και υδρατμούς) την ατμόσφαιρά του και επηρεάζοντας έτσι το κλίμα του, αλλά και τις συνθήκες εμφάνισης και ανάπτυξης μορφών ζωής. Τεράστιες ποσότητες ηφαιστειακής σκόνης, όπως εκτιμούν οι ερευνητές, σκέπασαν ένα μεγάλο μέρος της επιφάνειάς του πλανήτη, την οποία σήμερα μελετά το ρόβερ «Curiosity»
«Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ο πλανήτης πρέπει να είχε υπάρξει πιο ενεργός (γεωλογικά) στο απώτερο παρελθόν, κατά τα πρώτα δισεκατομμύρια χρόνια. Όμως πάντα πασχίζαμε να βρούμε στοιχεία γι' αυτά τα πρώτα ηφαίστεια. Τα σούπερ-ηφαίστεια που αναφέρουμε τώρα στο «Nature», φαίνεται να λύνουν το αίνιγμα», δήλωσε ο Μιχάλσκι.
Ως σούπερ-ηφαίστειο θεωρείται ένα ηφαίστειο όταν εκρήγνυται με ισχύ 1.000 φορές μεγαλύτερη από ένα τυπικό ηφαίστειο και εκτινάσσει πάνω από 1.000 κυβικά χιλιόμετρα πετρωμάτων και στάχτης. Η Γη έχει γνωρίσει πολλές φορές στο παρελθόν τέτοιες κατακλυσμικές εκρήξεις. Αντίθετα με τα πιο γνωστά κωνικά ηφαίστεια (π.χ. της Αίτνας), τα σούπερ-ηφαίστεια, παρά την εκρηκτικότητά τους, δεν δημιουργούν βουνά λάβας, αλλά συνήθως δημιουργούν μια τεράστια καλδέρα στο έδαφος.
Οι δύο ερευνητές εντόπισαν τέτοιες ακανόνιστες σε σχήμα καταβυθίσεις του εδάφους στον 'Αρη (ιδίως μία που έχει βάθος 1,8 και μήκος 85 χιλιομέτρων) και υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για τους κλασικούς κρατήρες από πτώση ουρανίων σωμάτων, αλλά για τα απομεινάρια εκρήξεων μεγάλων αρχαίων ηφαιστείων. 'Αλλοι επιστήμονες όμως εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί για το κατά πόσο είναι σωστή αυτή η εκτίμηση.
Ο 'Αρης διαθέτει σήμερα το μεγαλύτερο ορατό ηφαίστειο του ηλιακού μας συστήματος, τον «Όλυμπο», ο οποίος με ύψος περίπου 22 χιλιομέτρων, είναι σχεδόν τρεις φορές ψηλότερος από το Έβερεστ στη Γη.
