Η φυσιολογική ελάττωση των δυνατοτήτων της μνήμης παρατηρείται με την πάροδο της ηλικίας. Καλό είναι, όμως, να... μην ξεχνάτε ποτέ ότι η απώλεια μνήμης μπορεί να κρύβει μια εξελισσόμενη άνοια.

Σύμφωνα με τους ειδικούς της Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ, υπάρχουν ορισμένα «σημάδια», τα οποία πρέπει να μας κινητοποιήσουν και να μας οδηγήσουν στον ειδικό: Ξεχνάμε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων. Ξεχνάμε τα πρόσφατα γεγονότα, παρόλο που θυμόμαστε πολύ καλά τα παλαιότερα. Συναντάμε δυσκολία στο να εκφραστούμε. Ψάχνουμε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις...

«Καμπανάκι» πρέπει να χτυπάει, επίσης, όταν χάνουμε προσωπικά αντικείμενα, όπως χάπια, γυαλιά, κλειδιά. Πρώιμα σημάδια της νόσου είναι όταν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες στο να κάνουμε πράγματα που παλαιότερα μας φαίνονταν πολύ εύκολα, όπως να μαγειρέψουμε, να οδηγήσουμε, να διαχειριστούμε τα οικονομικά μας. Ακόμη, εάν δυσκολευόμαστε να προσανατολιστούμε στον χώρο ή χάνουμε τον δρόμο σε περιοχές που γνωρίζουμε καλά.

Με τον όρο άνοια, οι επιστήμονες περιγράφουν την έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων του ατόμου. Σε πρώτη φάση, της μνήμης και της κρίσης, του λόγου και της προσωπικότητας, με συνέπεια τη σταδιακή έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας.

Η πιο συχνή μορφή άνοιας είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία αφορά 160.000 Ελληνες και τις οικογένειές τους. Εκδηλώνεται, συνήθως, σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, σπάνια σε ηλικίες 50 έως 65 ετών και πολύ σπάνια σε ηλικίες κάτω των 50 ετών.

Οι λόγοι της έξαρσης

Οι ειδικοί κάνουν λόγο για έξαρση της νόσου. Την αποδίδουν στην αύξηση του μέσου χρόνου ζωής, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες και στην ευαισθητοποίηση του κοινού, των συγγενών, των ασθενών και των γιατρών, η οποία καθιστά πιο εύκολη τη διάγνωση.

Στα αρχικά της στάδια, τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα ελαφρά. Ο πάσχων ξεχνά πρόσφατα γεγονότα, ενώ θυμάται λεπτομέρειες από τα παλιά. Σε πολλές περιπτώσεις, η κατάσταση αυτή θεωρείται φυσιολογική επίπτωση της γήρανσης, γεγονός το οποίο δυσκολεύει την πρώιμη διάγνωση.

Οσο η νόσος εξελίσσεται και οι νοητικές λειτουργίες εκπίπτουν σταδιακά, ο ασθενής οδηγείται σε πλήρη αποδιοργάνωση της ζωής και της προσωπικότητάς του. Στο τέλος, γίνεται ανίκανος να φροντίσει τον εαυτό του και καταλήγει να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους συγγενείς του, για τους οποίους αποτελεί τεράστιο πρακτικό και ψυχικό φορτίο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, συμπτώματα που μοιάζουν με εκείνα της νόσου Αλτσχάιμερ προκαλούνται από άλλες παθήσεις, όπως κατάθλιψη, νόσοι του θυρεοειδούς ή επίδραση φαρμάκων στον εγκέφαλο.

Η έγκαιρη διάγνωση έχει μεγάλη σημασία για τον ασθενή αλλά και την οικογένειά του, καθώς παρέχει τα χρονικά περιθώρια αποδοχής της κατάστασης, προγραμματισμού για το μέλλον και διατήρησης της ποιότητας ζωής.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις άλλες μορφές άνοιας, υπάρχουν φάρμακα τα οποία ανακόπτουν την εξέλιξή της και αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα. Οσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση και χορηγηθούν τα σκευάσματα αυτά τόσο ουσιαστικότερα είναι τα αποτελέσματά τους.

Η μνήμη είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη μάθηση και τη λήθη. Μάθηση είναι η διαδικασία απόκτησης νέων πληροφοριών από το ανθρώπινο νευρικό σύστημα, μέσω της συνδυασμένης λειτουργίας των αισθητήριων οργάνων.

Μνήμη είναι η αποθήκευση και η ανάκληση των πληροφοριών αυτών.

Λήθη είναι η απώλεια των αποθηκευμένων πληροφοριών με το πέρασμα του χρόνου.

Η μνήμη είναι διεργασία στην οποία εμπλέκεται το σύνολο σχεδόν του ανθρώπινου εγκεφάλου.